Róża jerychońska, widliczka

      Od pewnego czasu w sklepach internetowych pojawiły się tak zwane "róże jerychońskie" - rośliny, które w okresie suszy zwijają swe liście i przyjmują kształt mniej więcej kulisty, a w okresie deszczowym rozwijają swoją rozetę liści. Generalnie mianem róży jerychońskiej określa się trzy gatunki roślin, jednak w polskich sklepach internetowych pojawia się z reguły tylko jeden - widliczka łuskowata (Selaginella lepidophylla). Ceny roślin wahają się w zakresie od 5 do 20 złotych za sztukę.

 Zwinięta róża jerychońska, przed podlaniem.

      Niestety muszę stwierdzić, że sprzedawcy robią nas w bambuko. Pomijając już zdjęcia (wiadomo, że roślina nie będzie tak piękna jak u nich), "zapominają", że róże jerychońskie sprzedawane u nas są najczęściej martwe!

     Róża się rozwija. Zdjęcie wykonane 12 godzin po podlaniu

      Analizując cykl życiowy roślin - rośliny w okresie deszczowym rosną w podłożu, i wytwarzają zarodniki (widliczka należy do widłaków, które nie wytwarzają nasion). Gdy nadchodzą susze, roślina zwija się w kulkę i niesiona wiatrem toczy się, rozsiewając zarodniki. Gdy znowu spadnie deszcz, z zarodników wyrastają nowe widliczki i cykl się zamyka. Podejrzane jest również to, że rośliny według sprzedawców można podlać wrzątkiem i "nic im to nie zaszkodzi"...

      Swoją różę jerychońską utrzymywałem przez kilka miesięcy; przez ten okres nie urosła, co nie powinno dziwić. W końcu, po zbyt długim trzymaniu w wodzie, zaczęła pleśnieć, więc wyrzuciłem ją.

I już rozwinięta prawie w pełni. Zdjęcie wykonane 24 godziny po podlaniu

     Czasami na znanym portalu aukcyjnym pojawiają się naprawdę żywe okazy widliczki, najczęściej wystawiane przez amatorów. Można je poznać po tym, że są sprzedawane zakorzenione w doniczkach, oraz po ich żywozielonym zabarwieniu liści.

      Podsumowując: Sam proces rozwijania się róży wygląda rzeczywiście bardzo ciekawie, można zaobserwować to nawet gołym okiem; ale co z tego, skoro jest to martwa roślina? Jeśli ktoś chce zobaczyć tę ciekawostkę, taniej wyjdzie obejrzenie filmu na youtube.

Opuncja figowa z nasion

      Opuncja figowa (Opuntia ficus-indica) jest sukulentem z rośliny kaktusowatych. W naturze dorasta do kilku metrów wysokości, oraz łatwo się przystosowuje do różnych warunków klimatycznych. Uprawiana jest przede wszystkim dla słodkich owoców, spożywanych na surowo lub przetworzonych. Również części zielone kaktusa mogą być spożywane po ugotowaniu, lub przerobione na paszę dla zwierząt.

      Opuncję najłatwiej rozmnaża się wegetatywnie przez sadzonki z członów. Rozmnażanie z nasion jest mocno kłopotliwe, jeżeli nasiona nie są świeże: mogą wymagać skaryfikacji (uszkodzenia okrywy nasiennej) albo np. przez moczenie w roztworze nadmanganianu potasu, albo precyzyjnego nacinania nożem. Ponadto okres od wysiewu do skiełkowania może wynosić nawet kilka lat.

     W ramach małego eksperymentu pięć nasion opuncji (nie wiedziałem, czy są świeże, czy nie) delikatnie ponacinałem ostrym nożem, zaś drugie pięć nie były niczym traktowane; tak przygotowane nasiona posadziłem w mieszance ziemi z ogrodu i czarnej ziemi ogrodniczej w stosunku 1:1. Nasiona posiałem na głębokość około 3-4mm i przysypałem ziemią. Pierwsze siewki pojawiły się szybko, bo po trzech tygodniach:

      Nasiono było wielozarodkowe - wyrosły dwie rośliny z jednego nasienia. Kolejne nasiona kiełkowały nieregularnie, co kilkanaście dni. Ogólnie wykiełkowały jedynie trzy nasiona (jedno dwuzarodkowe, jedno trójzarodkowe oraz jedno zwyczajne), oraz trzy sztuki roślin padły. Początkowy wzrost kaktusa jest dosyć powolny (zdjęcie wykonane 6 tygodni później):

      Należy pamiętać, że w początkowym okresie wzrostu rośliny, mimo, że jest to kaktus, należy zapewnić mu wilgotne podłoże. Dopiero starsze rośliny stają się bardziej wybredne co do wilgotności podłoża. Rośliny nie są specjalnie wymagające co do warunków - podłoże powinno być dość ciężkie, niekoniecznie bogate w substancje pokarmowe. Opuncje nawozi się rzadko. Kaktusy te lubią słońce - najlepsze byłoby dla nich okno południowe. Co do podlewania - na początku raz w tygodniu, starsze rośliny można podlewać raz na dwa tygodnie, a zimą nawet rzadziej. Rośliny nie lubią zraszania liści.

      Na trzecim zdjęciu widać trzy pozostałe przy życiu opuncje (znowu zdjęcie wykonano 6 tygodni po poprzednim). Można zauważyć powolny wzrost kaktusów, i wytworzenie pierwszych członów. Te rośliny prawdopodobnie już nie padną, chyba że z powodu błędu w uprawie.

       Opuncje figowe w naszych warunkach są zdolne do owocowania po okresie około trzech lat. Nie mam niestety informacji na temat ich zapylania.

Stewia - kwitnienie

      Po około stu dniach od wykiełkowania zakwitła mi stewia; kwiaty ma białe i niepozorne. Z czystej ciekawości spróbowałem je zapylić pędzelkiem (literatura podaje, że kwiaty mogą być i samopylne, i obcopylne), i poczekam na efekty. Nasiona same w sobie nie są dobrym materiałem do rozmnażania stewii, ale dodatkowo z kwiatami pojawiły się w doniczce odrosty korzeniowe. :)

 Kwiaty stewii

Mango z pestki

      Mango indyjskie (Mangifera indica) jest drzewem z rodziny nanerczowatych (Anacardiaceae) pochodzącym z, jak sama nazwa wskazuje, Indii, Chin oraz Malezji. Dzikie okazy dorastają do 30 metrów wysokości, odmiany uprawne są niższe i bardziej rozłożyste. Mango jest rośliną długowieczną, może żyć nawet do 300 lat. Rośliny są uprawiane ze względu na ich owoce - pestkowce o słodkim smaku, ważące od 100g do nawet 2 kg.

      Najłatwiej rozmnożyć mango z nasion; zdolność kiełkowania jest wysoka, gdy owoce, z których pozyskujemy nasiona są bardzo dojrzałe, oraz gdy nasiona zostają od razu wysiane. Jeżeli nie możemy wysiać od razu, należy je okryć wilgotną ziemią czy np. piaskiem - wtedy nawet po 2 miesiącach przechowywania 70% nasion powinno wykiełkować. Dużo trudniej rozmnaża się mango z sadzonek - tylko około 40% się ukorzenia, zresztą zdobycie pędów na sadzonki jest u nas ciężkie.

     Nasiona przed umieszczeniem w ziemi należy jak najdokładniej oczyścić z miąższu - ja użyłem do tego szlifierki i delikatnie "zjechałem" całą powierzchnię nasienia tak, aby nie było na nim włosków. Następnie moczyły się w wodzie przez dwa dni, i trafiły do pojemnika z ziemią. Ułożone zostały poziomo i przykryte 1 cm warstwy gleby. Roślina wykiełkowała całkiem szybko, bo już po 8 dniach:

 

      Cechą charakterystyczną mango jest barwa liści - młode liście są czerwone, lub purpurowe, i z czasem zielenieją. Ciekawy jest też wzrost - roślina stoi w miejscu przez pewien czas, by wypuścić hurtem jedno piętro - 4 do 5 liści, rozwija liście, znowu robi przerwy i tak dalej.

       Mango jest rośliną bardziej wymagającą w kwestii ciepła i słońca niż awokado. Bardzo lubi wysoką wilgotność powietrza oraz duże donice - bryła korzeniowa rozwija się błyskawicznie. Jednym z objawów zbyt małej donicy jest usychanie młodych, nierozwiniętych liści. Dobrą lokalizacją do uprawy jest okno południowe. Roślina jest bardzo wrażliwa na mróz: -2 stopnie celsjusza mogą poważnie uszkodzić dorosłą roślinę, nie mówiąc już o młodziakach.

      Mango w naturalnym dla niego klimacie jest zdolne do owocowania po sześciu latach; nie mam niestety pojęcia po ilu latach zaowocuje w polskim klimacie, oraz czy w ogóle zaowocuje. Roślina jest głównie wiatropylna, choć pewien udział w zapylaniu mają też owady. 25 do 98% kwiatów to kwiaty męskie, a reszta to kwiaty obupłciowe. Liczba kwiatów w jednym kwiatostanie może dochodzić nawet do kilku tysięcy. Lekka susza sprzyja kwitnieniu rośliny, natomiast opady i wilgotna podłoża mogą hamować ten proces. Dojrzewanie owocu trwa zazwyczaj cztery do pięciu miesięcy. Większość odmian mango owocuje raz w roku przez jeden okres, choć istnieją również odmiany owocujące nieregularnie przez okres całego roku.

Dwumiesięczne mango

Granat z nasion - kombinowanie

      Granatowiec właściwy (Punica granatum) jest drzewem lub krzewem należącym do rodziny krwawnicowatych (Lythraceae). Dorasta maksymalnie do 3-5 metrów, posiada czterokanciaste pędy oraz lancetowate liście. Granatowce są cenione i uprawiane z powodu ich owoców, zwanych granatami.
      Nasiona granatu wydobyłem z dojrzałego owocu, oczyściłem z osnówek i zostawiłem na 2 dni w celu podsuszenia.

      Z połówki owocu uzyskałem około stu nasion, które wysiałem do dwóch doniczek. Kiełkowanie granatu jest dość równomierne, pierwsze siewki pokazały się po 7 dniach, a ostatnie po około trzech tygodniach. Na oko ze stu nasion wykiełkowało mi 80(!) roślin, które miałyby za gęsto w doniczkach, zatem słabsze sztuki zostały usunięte.

      Granaty nie są kłopotliwe w uprawie, wystarczy im substrat torfowy, słońce, ciepło i umiarkowane podlewanie. Należy pamiętać, że granaty na zimę zrzucają liście, i dobrze jest je przenieść do chłodnego pomieszczenia, aby przeszły okres spoczynku.

       W ramach eksperymentu, posadziłem trzy sztuki granatowców do gruntu, oraz trzy sztuki do nieogrzewanej szklarni. Gdy zrzucą liście, zostaną przysypane ziemią i sprawdzona zostanie ich mrozoodporność. Jak na razie lekkie przymrozki ich chyba nie zabiły, część liści zrzuciły, a część jest żywa:

Granatowce w gruncie

Granatowce w szklarni. Dla porównania poniżej jest zdjęcie granatowców trzymanych w domu:

      Granatowce posadzone do gruntu miały trzy miesiące czasu do aklimatyzacji (sierpień-październik). Porównując do granatów trzymanych w pomieszczeniu, są mniejsze, zrzucają liście oraz (nie widać tego na zdjęciach) zdrewniały im łodyżki, co dobrze wróży. 

Roczny granat

      Granaty z nasion mają szansę zaowocować po 4-8 latach, w zależności od warunków uprawy. W przypadku uprawy w domu może pojawić się problem z zapewnieniem odpowiednio dużej donicy. Rośliny są też bardzo lubiane przez mączliki szklarniowe. Z kolei granatowce w gruncie będą prawdopodobnie co roku przemarzać. Najlepszym pomysłem jest uprawa w szklarni/tunelu foliowym ogrzewanym, ewentualnie w nieogrzewanym i dokładnym zabezpieczaniu przed mrozami.  Dla osób chcących mieć formy miniaturowe w domu, mogę polecić odmianę 'Nana', która charakteryzuje się wzrostem do 1 metra wysokości, oraz miniaturowymi owocami.

Glediczja trójcierniowa jako bonsai - eksperyment

      Glediczja trójcierniowa (Gleditsia triacanthos) jest drzewem z rodziny bobowatych (Fabaceae), dorastającym do 30 metrów wysokości. Jego najbardziej dekoracyjną cechą są trójdzielne ciernie; z powodu ich występowania roślina nie jest sadzona w okolicach na przykład przedszkól - są na tyle duże, że mogą być niebezpieczne.

      Nasiona glediczji przed wysiewem najlepiej jest skaryfikować (bardzo delikatnie uszkodzić okrywę nasiona, na przykład mocząc w roztworze kwasu siarkowego lub przepłukując niewielkimi ilościami wrzątku), a następnie moczyć w ciepłej wodzie przez kilka godzin. Rośliny kiełkują w okresie od 9 do 40 dni. Siewki są dość wrażliwe na choroby grzybowe, dlatego uprzednie odkażanie podłoża jest wskazane. Rozmnażanie glediczji przez sadzonki wykonywane z części nadziemnych jest bardzo ciężkie, chociaż czasami udaje się z użyciem sadzonek korzeniowych.

      Swoją glediczję wysiałem wiosną 2011 roku, i starałem się przez cięcie i przyginanie pędów uformować na bonsai. Cały proces formowania zajmie 4-6 lat, co jest normą dla bonsai z nasion. Roślina zrzuca liście na zimę, i jeżeli chcemy ją przetrzymać, należy wkopać roślinę do gruntu albo przenieść do chłodnego pomieszczenia - unikniemy przemrożenia i uszkodzenia bryły korzeniowej.

Jednoroczna glediczja prowadzona jako bonsai

Najbardziej charakterystyczna cecha : trójdzielne ciernie

Papryka owocowa - uprawa

      Papryka owocowa (Capsicum frutescens) jest jednym z gatunków papryk i należy do rodziny psiankowatych (Solanaceae), podobnie jak pomidor czy ziemniak. Różni się dość mocno od popularnej papryki słodkiej, mianowicie:

- jest od niej wyższa (dorasta do 120 cm), a jednocześnie wolniej rośnie;

- podczas gdy typowa papryka roczna jest rośliną zielną, papryka owocowa jest krzewem i jej pędy mogą drewnieć;

- roślina jest w stanie przeżyć polską zimę w ogrzewanym pomieszczeniu i dostępie światła; niestety trochę ją to męczy;

- owoce papryki owocowej są wydłużone i ostre w smaku, nazywane są chili. Zmielone owoce są sprzedawane jako pieprz cayenne.

      Paprykę owocową rozmnaża się w ten sam sposób, co paprykę słodką, czyli z nasion. Nasiona wystarczy wysiać na np. substracie torfowym i przykryć 2-5mm warstwą gleby, i regularnie ją zwilżać. Rośliny wykiełkują po około 7-20 dniach. Najlepiej wysiewać nasiona w kwietniu. Ja popełniłem ten błąd i wysiałem paprykę w październiku 2010 roku. Zostawiłem ją w pojemniku i przetrwała zimę, dając mi na wiosnę nawet dwa owoce:

      Papryka nie jest mrozoodporna (teoretycznie, papryki słodkie na polu jeszcze żyją po przymrozkach), więc posadzona do gruntu została w połowie maja. Niestety tegoroczne lato zbyt korzystne nie było, więc i owocowanie nie wypadło za dobrze -zebrałem i ususzyłem jedynie kilkanaście owoców.

Papryka owocowa w gruncie, lipiec 2011

      Roślinę w połowie października (przed przymrozkami) wykopałem, i okazało się, że nie ma wcale tak wielkiego systemu korzeniowego. Zmieściła się w całości w doniczce o średnicy 25 cm i sobie żyje w pokoju na południowym oknie. Dodatkowo została przycięta. Mam nadzieję, że przetrwa i tę zimę.

 

Papryka owocowa w całej okazałości; można zauważyć początek drewnienia pędu.

Zbliżenie na kwiaty, liście i pędy.

      Na razie widać, że brakuje jej światła - pędy się wyciągają, a liście są niewielkie. Tak czy siak, to jedynie eksperyment - mam jeszcze mały zapas nasion. :)

Mimoza z nasion

      Mimoza (Mimosa pudica), zwana również czułkiem, jest rośliną należącą do rodziny bobowatych (Fabaceae). Pokrój rośliny jest prosty, zaś dorasta ona do 1-1,5 metra wysokości. Posiada liście podwójnie złożone - mniejsze listki ułożone są parzystopierzaście, tworząc dwa lub cztery większe listki stanowiące razem jeden liść. Generalnie jest rośliną krótko żyjącą, chociaż widziałem dwuletni okaz. Najbardziej interesującą cechą tej rośliny jest wrażliwość na bodźce. Gdy dotkniemy, dmuchniemy lub ogrzejemy listki, te zaczną się składać. Czas reakcji zależy od kondycji rośliny, temperatury i od gatunku, i wynosi od dziesiątych części sekundy do kilku sekund. Również całe liście po dotknięciu szypułki zaczynają opadać, i wyglądać na "zwiędnięte". Listki wracają do normalnego ustawienia po kilkunastu minutach.Roślina składa liście również w nocy.

      Najprostszą (oraz jedyną, nie jestem tego pewien) metodą uzyskania rośliny jest rozmnażanie z nasion. Nasiona mimozy należy moczyć przez 48 godzin w ciepłej wodzie, co jakiś czas ją zmieniając. Następnie nasiona wysiewamy w doniczkach (używałem substratu torfowego) i przykrywamy 2-3 mm warstwą gleby. Pierwsze rośliny pojawią się nawet po dwóch - trzech dniach:

 

      Mimozy są roślinami dość wrażliwymi (nie tylko na dotyk): lubią dużo słońca, ciepła, żyzną ziemię i umiarkowane podlewanie. Źle na nie wpływają przeciągi, zraszanie, zalewanie lub przesuszanie gleby. Moje rośliny stały cały czas w pełnym słońcu, przez cały okres lata, co zaowocowało szybkim wzrostem. Po trzech tygodniach już można zacząć zabawę (tylko bez przesady, możemy roślinkę zamęczyć ;) ):

 

      Po kolejnym miesiącu rośliny prezentowały się bardzo ładnie (posadzone były po trzy w doniczce):

 

      Zdjęcie było robione we wrześniu. Teraz (po dwóch miesiącach) najwyższa z roślin jest już wysoka na metr, ale ogólnie straciły wiele uroku - wyglądają teraz jak badyle. Jednak i tak warto je zostawić, zwłaszcza, gdy zobaczymy na nich takie oto pąki kwiatowe:

 

       Jeżeli zapewnimy mimozie dobre warunki, odwdzięczy nam się pięknymi kwiatami. Prawdopodobnie jest możliwe uzyskanie nasion w polskich warunkach. Trzeba pamiętać o dwóch rzeczach: po pierwsze, kwiaty mimozy nie są samopylne, i trzeba ręcznie lub pędzelkiem "posmyrać" jeden z kwiatów i przenieść pyłek na drugi, a następnie odwrotnie. Drugą rzeczą, utrudniającą nasze zapylanie, jest fakt, iż kwiaty mimozy są otwarte tylko przez jeden dzień, więc nie należy zwlekać. Jeżeli całe zapylenie wyjdzie nam prawidłowo, kwiaty nie opadną tylko przygną się poziomo w kierunku ziemi i ujrzymy wkrótce dojrzewające owoce:

 Niedojrzałe owoce mimozy

      Przekwitnięte oraz zapylone kwiaty mimozy. Niestety w dniu robienia zdjęcia nie było świeżych kwiatów na roślinach. Nie mam zielonego pojęcia, ile czasu trwa dojrzewanie nasion, a także czy roślina w ogóle dożyje do tego momentu. Na razie wszystkie trzy mimozy wchodzą w okres prawdopodobnie starości - po kolei żółkną oraz opadają im liście od dołu. No cóż, może się uda. :)